ရခုိင္ တုိ႔၏ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား
ရခုိင္ ေဒသ သည္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ တြင္ ရႏၲပုိ စာခ်ဳပ္ အရ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္ သုိ႔ က်ေရာက္ ခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိသွ် တုိ႔သည္ ရခုိင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကုိ ေျမာက္ဦး ၿမိဳ႕ (ၿမိဳ႕ေဟာင္း) မွ ပုိမုိ၍ အခ်က္ အခ်ာ က်ေသာ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕ သုိ႔ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီ လ ၁၂ ရက္ တြင္ ေျပာင္းေရႊ႕ ခဲ့သည္။ * ( * ။ ရခုိင္ ျပည္နယ္ ျပည္သူ႕ ေကာင္စီ ၏ ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္ သမုိင္း (ဒုတိယ ပုိင္း) ႏုိင္ငံေရး က႑။) ၿဗိတိသွ် တုိ႔သည္ ရခုိင္ လူမ်ဳိး တုိ႔ အေပၚ တြင္ ဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ငါးႏွစ္သား မွစ၍ လူခြန္ ေကာက္ခံ ခဲ့သည့္ အျပင္ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံမွ ဇာမီဒါ ေျမရွင္ စနစ္ဆုိး ကုိလည္း သြတ္သြင္း ေပးခဲ့ သည္။ * (* ဇာမီဒါ ေျမရွင္ စနစ္ တြင္ ျပဳစုေခါင္း ဟုေခၚေသာ ေျမရွင္ က ေျမဧက ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာ အတြက္ ၿဗိတိသွ် အစုိးရ ထံမွ ႏွစ္ ၉ဝ ဂရန္ ခံယူ ရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ လယ္
တစ္ရွဥ္း (၆ ဒသမ ၄) ဧက အတြက္ စပါး ၃ဝဝ မွ ၅ဝဝ ႏႈန္းျဖင့္ လုပ္ကုိင္ရ သည္။ ေျမရွင္ တြင္ ႀကိမ္ဒဏ္ ေပးပုိင္ခြင့္ ရွိသည္။ သားပ်ဳိ၊ သမီးပ်ဳိ မ်ားကုိလည္း ေပးဆက္ ရသည္။ ** ( ** ။ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ ၏ ေတာ္လွန္ေရး ခရီးဝယ္ မွ) ၁၈၂၇ ခုႏွစ္ တြင္ ေဒး ဝန္ႀကီး ဦးေအာင္ေက်ာ္ရွီး၊ ၿမိဳ႕ သူႀကီး ဦး ေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊ မင္းသားႀကီး ဦး ေရႊမန္း၊ ဓားပုိင္ႀကီး ဦးေက်ာ္ပုံ တုိ႔ ဦးေဆာင္ ၍ ပုန္ကန္ ခဲ့ေသာ္လည္း ပုန္ကန္မႈ မွာ မေအာင္ျမင္ ခဲ့ေပ။ ဦးေရႊမန္း သည္ ဖမ္း ဆီးၿပီး ဘဂၤလား သုိ႔ အပုိ႔ခံ ရရာမွ အစာငတ္ ခံဆႏၵျပ ရာ ၄၁ ရက္ အၾကာ တြင္ ေသဆုံး ခဲ့ရ သည္။ ၁၈၂၉ ခုႏွစ္ တြင္ ေမာင္သာဦး ေခါင္းေဆာင္ ၍ သံတြဲ တြင္ သူပုန္ထ သည္။ ၿဗိတိသွ် တပ္မွဴး ေဂၚဒြင္ က်ဆုံး ခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိသွ် တပ္ခြဲ ခုနစ္ခု ႏွင့္ တုိက္ခုိက္ မွ ၁၈၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ သူပုန္မ်ား ၿငိမ္သက္ သြားသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၁၈၃၁ ခုႏွစ္၊ ၁၈၃၆ ခုႏွစ္၊ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္၊ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္၊ ၁၈၈၇ ခုႏွစ္ မ်ားတြင္ ပုန္ကန္ မႈမ်ား ဆက္တုိက္ ျဖစ္ပြား ခဲ့သည္။
၁၈၉ဝ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ ဘုန္းႀကီး တစ္ပါး ဦးေဆာင္ ၍ ၿဗိတိသွ် တုိ႔အား ေတာ္လွန္ တုိက္ခုိက္ရာ သံတြဲၿမိဳ႕ တစ္စိတ္ တစ္ပုိင္း ကုိ သိမ္းႏုိင္ ခဲ့သည္။ ၁၈၉၁ ခုႏွစ္ တြင္ ေမာင္ေဖာ္ေအာင္ ေခါင္းေဆာင္ ၍ ပုန္ကန္ ျပန္ရာ ၁၈၉၂ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ လတြင္ ေမာင္ေဖာ္ေအာင္ ႏွင့္ ဖခင္ ျဖစ္သူတုိ႔ အဖမ္းခံ ရၿပီး ႀကိဳးေပး ခံရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ တြင္ကား ရခုိင္ ေဒသ ၌ ၿဗိတိသွ် တို႔အား လက္နက္ကုိင္ ေတာ္လွန္ ပုန္ကန္မႈမ်ား ေလ်ာ့နည္း လာသည္။ သုိ႔ေသာ္ စစ္ေတြ သား ျဖစ္သူ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ ၏ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႔က်င္ေရး တရား မ်ားေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး ႏုိးၾကား မႈမ်ား ရွိလာသည္။ ၁၉ဝ၆ ခုႏွစ္ တြင္ ဦးစိန္လွေအာင္ သည္ ဝိုင္အမ္ ဘီေအ ၌ ပါဝင္ လႈပ္ရွား လာၿပီး ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ ရခုိင္ ဂ်ီစီဘီေအ ကုိ ဖြဲ႕ခဲ့ ၾကသည္။ ပထမ ေက်ာင္းသား သပိတ္ (၁၉၂ဝ) တြင္ ပါဝင္ေသာ ဦးဘဦး မွာ လည္း သံတြဲ သား ျဖစ္သည္။ ဦးဥတၱမ ေခါင္းေဆာင္ ၍ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီ လ တြင္ စစ္ေတြ ၌ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္း ယာယီ ဖြင့္လွစ္ သည္။ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္ တြင္ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းႀကီး ေပၚထြက္ လာသည္။
၁၉၃၅ ခုႏွစ္ (၉၁) ဌာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကာလ တြင္ အထက္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ဦးစီေအာင္ (အေရးပုိင္ ေဟာင္း)၊ ဆာ ထြန္းေအာင္ေက်ာ္ တုိ႔ ဦးေဆာင္ ၍ အာရကန္ ပါတီ ကုိ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့ၾက သည္။ အာရကန္ ပါတီ တြင္ ဦးေရႊသာ က ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ၿပီး ဆာ ထြန္းေအာင္ေက်ာ္၊ ဦးေအာင္ဇံေဝ၊ ဦးေမာင္ေမာင္ ထြန္း ေအာင္ေက်ာ္၊ မစၥတာ ဆူလတန္ မာမူး၊ မစၥတာ ဂူနီ မာရက္၊ ဦးေစာလွညိဳ (ေက်ာက္ျဖဴ)၊ ဦး ဖုိးျမင့္ (မာန္ေအာင္) တို႔ ပါဝင္ ခဲ့သည္။ အာရကန္ ပါတီ သည္ ၿဗိတိသွ် အစုိးရ ထံသုိ႔ 'ရခုိင္ ျပည္ အား အထူး ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ လုိအပ္ခ်က္' စာတမ္း ကုိ အဂၤလိပ္ လုိ ေရးသား ၍ တင္သြင္း ခဲ့သည္။ * ( * ။ ရခုိင္ ျပည္နယ္ ျပည္သူ႕ေကာင္စီ၊ ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္ သမုိင္း (ဒုတိယ တြဲ) ႏုိင္ငံေရး က႑။) ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ ဒုတိယ ေက်ာင္းသား သပိတ္ တြင္ ကုိဘစံ သည္ ကုိေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္ ေသာ သပိတ္ ေကာင္စီဝင္ ေက်ာင္းသား ၃ဝ တြင္ ပါဝင္ ခဲ့ သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ျမန္မာ ျပည္လုံး ဆုိင္ရာ ေက်ာင္းသား သမဂၢ အမႈေဆာင္ ျဖစ္ လာသည္။ ရန္ကုန္ သပိတ္ ေကာင္စီ မွ တာဝန္ ေပးသျဖင့္ ကုိဘစံ၊ ကုိညိဳထြန္း၊ ကုိေက်ာ္ျမ တုိ႔ စစ္ေတြ သုိ႔ ေရာက္ရွိ လာၿပီး ေက်ာင္းသား သမဂၢ ကုိ ထူေထာင္ ဖြဲ႕စည္း ၾကသည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၂၉ ရက္ တြင္ ရခုိင္ ျပည္လုံး ဆုိင္ရာ လူငယ္ မ်ား ႏုိးၾကားေရး အစည္း အ႐ုံးကုိ ဖြဲ႕စည္း ရာ ဦး သတုိးလွ (မိဇံ) က ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ ၿပီး ဦးေက်ာ္ႏု (ႏုိင္ငံ့ ဂုဏ္ရည္ ဒုတိယ အဆင့္)၊ ကုိ စိန္ထြန္း၊ ကုိဘစံ၊ ကုိေက်ာ္ျမ (ေတာခုိ ဗကပ ဗဟုိ ေကာ္မတီ ဝင္) တုိ႔ ပါဝင္ ၾကသည္။ အစည္း အ႐ုံး ဖြဲ႕စည္းၿပီး မၾကာခင္ မွာပင္ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံ ကြန္ဂရက္ ပါတီ ဥကၠ႒ ပ႑စ္ေန႐ူး ႏွင့္ သမီး ျဖစ္သူ အင္ဒီရာ ဂႏၵီ တုိ႔ လာေရာက္ ၿပီး အစည္း အ႐ုံး ႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ေဆြးေႏြး ၾကသည္။ ၁၃ဝဝ ျပည့္ အေရးေတာ္ ပုံ တြင္ ရခုိင္ မ်ဳိးခ်စ္ မ်ား ပါဝင္ လႈပ္ရွား ၾက ရာ ဗုိလ္ေအာင္ေက်ာ္ က်ဆုံး စဥ္ က ကုိဘစံ၊ ကုိေရႊေမာင္၊ ကုိေအာင္စံရွီး တုိ႔ ဒဏ္ရာ ရခဲ့ ၾကသည္။ * ( * ။ ၎။) ရခုိင္ ျပည္လုံး ဆုိင္ရာ ပညာ ျပန္႔ပြားေရး အသင္း ကုိ ၁၉၃၄ ခုႏွစ္ တြင္ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ရခုိင္ ျပည္လုံး ဆုိင္ရာ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဟု အမည္ ေျပာင္းၾက သည္။ ရခုိင္ ျပည္လုံး ဆုိင္ရာ လူငယ္မ်ား ႏုိးၾကားေရး အစည္း အ႐ုံး ကုိ ႐ုပ္သိမ္း ၿပီးေနာက္ အဖြဲ႕ အစည္း တစ္ခု တည္း ျဖစ္လာ ေစရန္ မင္းျပား သခင္ ေက်ာ္ယ၊ လွထြန္းေအာင္ ႏွင့္ သခင္ ဘုိးလွ တုိ႔က စည္း႐ုံး ခဲ့ၾက သည္။ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၂ ရက္ႏွင့္ ၃ ရက္မ်ား တြင္ ရခုိင္ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံးႀကီး အမည္ ျဖင့္ မင္းျပား ညီလာခံ မွ စတင္ ဖြဲ႕စည္း သည္။
ရခုိင္ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံး တြင္ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ဦးေအာင္ထြန္းဦး က ေဆာင္ရြက္ ၿပီး ဦးစံေရႊ၊ ဦးေရႊဇံ ဦး၊ ဦးဘစံ၊ ဦးေက်ာ္ႏု၊ ဦးထြန္းဝင္း၊ ဦး ေအာင္ထြန္းျမ၊ သခင္ ဘုိးလွ၊ သခင္ အုိးေလာင္၊ ဦးဘသာ၊ ဦး ေစာလွျဖဴ၊ ဦးေက်ာ္ဦး တုိ႔ ပါဝင္ ၾကသည္။ နယ္ခ်ဲ႕ တုိက္ဖ်က္ ေရး၊ လယ္သမား အေရး၊ စကၠဴ စက္ တုိက္ဖ်က္ ေရး၊ ျပည္မ ႏွင့္ ရခုိင္ ညီၫြတ္ စြာ နယ္ခ်ဲ႕ ကုိ ဆန္႔က်င္ တုိက္ဖ်က္ေရး မ်ား ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ ဆုံးျဖတ္ ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄ဝ ျပည့္ ႏွစ္ ေပါက္ေတာ ညီလာခံ တြင္ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ ခန္႔တြင္ ထူေထာင္ ခဲ့သည့္ ရခုိင္ တုိင္းလုံး ဆုိင္ရာ ႀကီးပြားေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ႏွင့္ ရခုိင္ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံး ဟူ၍ ျဖစ္ လာသည္။ ေပါက္ေတာ ညီလာခံ သုိ႔ သခင္စုိး ႏွင့္ သခင္ ဘေသာ္ တုိ႔ တက္ေရာက္ ၿပီး မိန္႔ခြန္း ေျပာခဲ့ ၾကသည္။
၁၉၄၁ ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာက္ေတာ္ ညီလာခံ ကုိ က်င္းပ ရာ ျပည္မ မွ ဦးဘဝင္း ႏွင့္ ေဒၚျမစိန္ တုိ႔ တက္ေရာက္ လာၾက သည္။ ရခုိင္ အမ်ဳိးသား ကြန္ဂရက္ * ( * ရခုိင္ အမ်ဳိးသား ကြန္ဂရက္ ရခုိင္ တုိင္းလုံး ဆုိင္ရာ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံး ကုိပင္ ဆုိလုိ သည္။ တန္ခုိး ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္း၊ မိန္းမ ဇရပ္ တြင္ လွ်ဳိ႕ဝွက္ စြာ ေဆြးေႏြး ခဲ့ၾက ျပန္သည္။) အဖြဲ႕ဝင္ မ်ား ညီလာခံ က်င္းပစဥ္ အဖမ္းခံ ရၿပီး အိႏၵိယ ႏုိင္ငံ၊ ကုိမီလာ ေထာင္ သုိ႔ အပုိ႔ခံ ၾက ရသည္။
၁၉၄၁ ခုႏွစ္ တြင္ သခင္ တင္ျမ ႏွင့္သခင္ ခင္ေအာင္ တုိ႔ေရာက္ လာၿပီး ၿဗိတိသွ် တုိ႔အား လက္နက္ ကုိင္ တုိက္ခုိက္ေရး ကုိ ေဆြးေႏြး ၾကသည္။ ရခုိင္ တုိင္းလုံး ဆုိင္ရာ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံးႀကီး ၏ ေခါင္းေဆာင္ မ်ား ျဖစ္ေသာ ဦးေအာင္ ထြန္းဦး ႏွင့္ ကုိဘစံ တုိ႔က နယ္ခ်ဲ႕ တုိက္ဖ်က္ေရး ကုိ ျငင္းပယ္ လုိက္ၾက သည္။ ထုိ႔ေနာက္ သခင္ တင္ျမ သည္ ဦး ပညာသီဟ၊ ကုိသိန္းေအာင္၊ ကုိျမ၊ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ တုိ႔ႏွင့္ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕၊ ဦးဥတၱမ လမ္း၊ တန္ခိုး ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္း၊ မိန္းမ ဇရပ္ တြင္ ကုလား - ရခိုင္ အဓိကရုဏ္း ျဖစ္ပြား လာျခင္း လွ်ိဳ႕၀ွက္ စြာ ေဆြးေႏြး ခဲ့ၾက ျပန္သည္။ * ( * ။ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ ၏ ေတာ္လွန္ေရး ခရီးဝယ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၉ ။)
ထုိအခ်ိန္ တြင္ ေဒါက္တာ ဘေမာ္ ၏ ဝံသာႏု ဂုိဏ္း ႏွင့္ တုိ႔ဗမာ အစည္း အ႐ုံးဝင္ သခင္ မ်ား ပူးေပါင္း ၍ ဗမာ့ ထြက္ရပ္ ဂုိဏ္း ကုိ ဖြဲ႕စည္း ၿပီး ျဖစ္သည္။ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႔က်င္ေရး စာတမ္း မ်ားကုိ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ က ေဝငွ ၿပီး ေက်ာင္းသား သမဂၢ အစည္း အေဝး တြင္ ဖတ္ျပ ၍ စည္း႐ုံး ခဲ့သည္။ ဦးပညာ သီဟ၊ ဦးစိႏၲာ ႏွင့္ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ တုိ႔ လူစု သည္ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႔က်င္ေရး အတြက္ ပုိမုိ ၍ လက္တြဲ မိလာ ၾကသည္။ သခင္ တင္ျမ ႏွင့္ ကုိသိမ္းေအာင္ သည္ ေျမေအာက္ ေတာ္လွန္ေရး ဌာန ခ်ဳပ္ မွ ကုိယ္စား လွယ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ရခုိင္ တုိင္းလုံး ဆုိင္ရာ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံး က လက္နက္ ကုိင္ ေတာ္လွန္ေရး ကုိ ျငင္းပယ္ ေသာ္လည္း ဦးပညာ သီဟ၊ ဦးစိႏၲာ ႏွင့္ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ တုိ႔ လူစုက လက္ခံ ခဲ့ ၾကသည္။
ဦးပညာ သီဟ က သခင္ တင္ျမ အား 'လြတ္လပ္ေရး ရရွိၿပီး ပါက ရခုိင္ ျပည္ သီးျခား သမၼတ ႏုိင္ငံ ထူေထာင္ ခြင့္ ေပးႏုိင္၊ မေပးႏုိင္' ကုိ ေမးျမန္း ခဲ့ရာ သခင္ တင္ျမ ႏွင့္ ကုိသိမ္းေအာင္ သည္ ေျမေအာက္ ေတာ္လွန္ေရး ဌာနခ်ဳပ္ ကုိယ္စား ရခုိင္ ျပည္ ခြဲထြက္ခြင့္ ကုိ တာဝန္ယူ ခဲ့ၾက သည္။ ** ( ** ။ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ ၏ ေတာ္လွန္ေရး ခရီးဝယ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၉ ၊ ၃၆ ။) သခင္ တင္ျမ သည္ ရခုိင္ မ်ဳိးခ်စ္ ပုဂၢိဳလ္ မ်ားအား စစ္ သင္တန္း၊ ႏုိင္ငံေရး သင္တန္း မ်ားကုိ လွ်ဳိ႕ဝွက္ ပုိ႔ခ် ခဲ့ရာ ရခုိင္ မ်ဳိးခ်စ္ အခ်ဳိ႕တြင္ မာ့ခ္စ္ ဝါဒ အျမစ္ တြယ္ လာသည္။ ဒုတိယ ကမၻာ စစ္ႀကီး ျဖစ္ပြား၍ အဂၤလိပ္ တပ္မ်ား ဆုတ္ခြာ ေသာ အခါ ရခုိင္ တုိ႔သည္ ကရင္ စစ္ေျပး မ်ားအား ကူညီ ျခင္း၊ လက္နက္ ခဲယမ္းမ်ား သုိဝွက္ျခင္း တုိ႔ကုိ ေဆာင္ရြက္ သည္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၂၃ ရက္ တြင္ ဂ်ပန္ ေလယာဥ္ မ်ားက စစ္ေတြ ၿမိဳ႕ ကုိ ဗုံးႀကဲ တုိက္ခုိက္ သည္။ စစ္ေတြ အေရး ပုိင္ ဦးေက်ာ္ခုိင္ * (* ဦးေက်ာ္ခုိင္ - အုိင္စီအက္စ္ ။) ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕ သည္ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕မွ ဘူးသီး ေတာင္ ၿမိဳ႕သုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ သြားၾက ရသည္။
ကုလား - ရခုိင္ အဓိက ႐ုဏ္း ျဖစ္ပြား လာျခင္း
အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္ သုိ႔ ရခုိင္ ေဒသ ေရာက္သြား စဥ္ ကပင္ စစ္ တေကာင္း ကုလားမ်ား သည္ ရခုိင္ ေဒသ အတြင္း သုိ႔ အလုံး အရင္း ျဖင့္ လွိမ့္၍ ဝင္လာ ခဲ့ၾက သည္။ အဂၤလိပ္ အစုိးရ က ေျမ႐ုိင္း ေဝငွ သည့္ ဥပေဒကုိ ျပ႒ာန္း လုိက္ေသာ အခါ စစ္တေကာင္း ကုလား မ်ားသည္ ဘူးသီး ေတာင္၊ ေမာင္ေတာ၊ မင္းျပား၊ ေျမပုံ စေသာ ၿမိဳ႕နယ္ မ်ားသုိ႔ အလုံး အရင္း ျဖင့္ ေရႊ႕ေျပာင္း လာၾက ၿပီး ေျမ႐ုိင္း မ်ားကုိ ရွင္းလင္း လုပ္ကုိင္ ၾကသည္။ မြတ္စလင္ ဘာသာ ဝင္ စစ္တေကာင္း ကုလား မ်ား ရခုိင္ ေဒသ ေျမာက္ပုိင္း တြင္ ေက်းရြာ မ်ား ထူေထာင္ ေနထုိင္ၾက ေၾကာင္း ဘားမား ေဂဇက္ တီးယား စာရြက္ စာတမ္း မ်ား တြင္ ခုိင္မာ စြာ ေတြ႕ရ သည္။ ၁၈၃၂ ခုႏွစ္ တြင္ စစ္ေတြ ခ႐ုိင္ ၌ လူဦးေရ တစ္သိန္း ေက်ာ္သာ ရွိေသာ္ လည္း ၁၉၄၁ ခုႏွစ္ တြင္ လူဦး ေရ ခုနစ္သိန္း ခြဲ ေက်ာ္ တုိးပြား လာရာ အမ်ားစု မွာ ေဒသခံ ရခုိင္မ်ား မဟုတ္ဘဲ စစ္ေတြ ခ႐ုိင္၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ ေဒသ မ်ားတြင္ မြတ္စလင္ ကုလား ဦးေရ မွာ သုံးသိန္း ေက်ာ္ အထိ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္ မ်ား ရခုိင္ ေဒသ မွဆုတ္ခြာ စဥ္ မသယ္ ယူႏုိင္ သျဖင့္ က်န္ရစ္ ခဲ့ေသာ လက္နက္ ခဲယမ္း မ်ားမွာ ရခုိင္ မ်ားႏွင့္ ေခၚေတာ ကုလားမ်ား အတြင္း တြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ သြားသည္။ ထုိ အခ်ိန္ တြင္ စစ္ေတြ အေရးပုိင္ ဦးေက်ာ္ခုိင္ မွာလည္း တစ္ေနရာ တည္းတြင္ အေျခ မခ် ႏုိင္ဘဲ ၿဗိတိသွ် စစ္ေရယာဥ္ အမ္အယ္လ္ ၁၁ဝဝ ျဖင့္ လွည့္လည္ ၍ ၿငိမ္ဝပ္ ပိျပားေရး ကုိ ေဆာင္ရြက္ ေနရ သည္။ စစ္ေတြ ျမိဳ႕ေပၚ တြင္လည္း ၿဗိတိသွ် စစ္တပ္ မွ ရာဇပုတ္ ကုလား မ်ား က စည္းမဲ့ ကမ္းမဲ့ တုိက္ခုိက္ ရမ္းကား လ်က္ ရွိသည္။ ထုိ အခ်ိန္ တြင္ ဦးပညာ သီဟ ႏွင့္ ကုိလွေက်ာ္ တုိ႔သည္ ၿဗိတိသွ် စစ္တပ္မွ လက္နက္ ခဲယမ္း မ်ားကုိ ခုိးထုတ္ ၍ ရခုိင္ မ်ဳိးခ်စ္ မ်ား လက္သုိ႔ ျဖန္႔ေဝ ေပးေန ၾကသည္။ လက္နက္ ကုိင္ ကုလား မ်ား မွာ လည္း ထိန္းမရ သိမ္းမရ ျဖစ္ လာသည္။ လက္နက္ ကုိင္ ရခုိင္ မ်ားက စစ္ေျပး မ်ားအား တုိက္ခုိက္ လုယက္ ရာမွ ကုလား မ်ား ကုိပါ တုိက္ခုိက္ လုယက္ လာသည္။ ကုလား မ်ား ကလည္း ရခုိင္ လူမ်ဳိးမ်ား အား လုယက္ သတ္ျဖတ္ လာၾက သည္။
ေျမပုံ ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရက္ေခ်ာင္း ေက်းရြာ မွ သူႀကီး သားအဖ ကုိ ကုလား လူမ်ဳိးမ်ားက ဝင္ေရာက္ သတ္ျဖတ္ လုိက္ၾက သည္။ သိန္းေက်ာ္ေအာင္ ႏွင့္ ေမာင္ေက်ာ္ယ တုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ ေသာ ရခုိင္ မ်ား ကလည္း လက္စား ေခ် သည့္ အေနျဖင့္ ရက္ေခ်ာင္း ကုလားရြာ ကုိ တုိက္ခုိက္ ဖ်က္ဆီး ၍ မီးတင္႐ႈိ႕လုိက္ရာ မွ ကုလား လက္နက္ ကုိင္ႏွင့္ ရခုိင္ လက္နက္ ကုိင္မ်ား ၏ တုိက္ခုိက္မႈ သည္ လူမ်ဳိးေရး အဓိက ႐ုဏ္း အသြင္သုိ႔ ကူးေျပာင္း သြားေတာ့ သည္။ အုိင္စီအက္စ္ ဦးေက်ာ္ခုိင္ သည္ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕ ဂူဒါျပင္ ေက်းရြာ တြင္ စစ္ေဘး စစ္ဒဏ္ ခုိလႈံ ေနရာမွ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕မွ ကုလား သူေဌးႀကီး မာရတံတင္ဘီ ကုိ အဓိက ႐ုဏ္း ကိစၥ ေဆြးေႏြး ရန္ ဖိတ္ၾကား ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ မာရတံတင္ဘီ သည္ ဦးေက်ာ္ခုိင္ ထံ လာ ေရာက္ျခင္း မရွိ ခဲ့ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဦးေက်ာ္ခုိင္ သည္ ပ႐ုိဂရက္စ္ ႏွစ္ထပ္ သေဘၤာ ကုိ စီး၍ ဦးေရႊသာ၊ ဦးအကုိင္၊ ရဲဝန္ေထာက္ ဦးေရႊသာ၊ ေအာင္စံလွ၊ ၿမိဳ႕ပုိင္ ဦးဘတင္ တုိ႔ႏွင့္ အတူ စစ္ေတြ သုိ႔ ထြက္ခြာ လာသည္။ * ( * ။ ရခုိင္ ျပည္နယ္ ျပည္သူ႕ ေကာင္စီ၊ ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္သမုိင္း (ဒုတိယ တြဲ)၊ ႏုိင္ငံေရး က႑ ။)
ပ႐ုိဂရက္စ္ သေဘၤာ ဂူဒါျပင္ရြာ ေရာက္ေသာ အခါ အသင့္ ေနရာ ယူထား ေသာ ကုလားမ်ား အနက္ ကာလု ဆုိသူ က စတင္ ပစ္ခတ္ရာ ဦးေက်ာ္ခုိင္ ကုိ က်ည္ဆန္ ထိမွန္ သြားသည္။ ဦးေက်ာ္ခုိင္ သည္ သေဘၤာ ကုိ ေနာက္ျပန္ လွည့္ေမာင္း ရန္ အမိန္႔ ေပးၿပီး ေသဆုံး သြား သည္။ ပ႐ုိဂရက္စ္ သေဘၤာ သည္ ပုဏၰား ကြၽန္း သုိ႔ ဆုတ္ခြာ လာသည္။ ပုဏၰား ကြၽန္း တြင္ သံတြဲမွ ခ်ီတက္ လာေသာ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ ၏ ဘီအုိင္ေအ တပ္ေရာက္ ႏွင့္ ေန သျဖင့္ ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာ ရျပန္ သည္။
၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ရခုိင္ ေဒသ အေျခ အေနမွာ မ်ားစြာ ဆုိးရြား လွသည္။ အဂၤလိပ္ စစ္တပ္မ်ား ဆုတ္ခြာ ၿပီး ၿဗိတိသွ် အစုိးရ အေရးပုိင္ လည္း က်ဆုံး သြား သျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ မႈ ကင္းမဲ့ ေနသည္။ ဂ်ပန္ တပ္မ်ား ႏွင့္ ဘီအုိင္ေအ တပ္မ်ား က ရခုိင္ ေဒသ ကုိ တစ္စ တစ္စ သိမ္းပုိက္ ေနသည္။ သုိ႔ေသာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ မွာ တိတိ က်က် မထူေထာင္ ႏုိင္ေသး ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကုလား - ရခုိင္ အဓိက႐ုဏ္း သည္ မ်ားစြာ ႀကီးမား က်ယ္ျပန္႔ လာသည္။ ေျမပုံ၊ မင္းျပား၊ ေပါက္ေတာ၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ေက်ာက္ေတာ္ ၿမိဳ႕နယ္ မ်ား တြင္ ရခုိင္ မ်ားက အေရး သာခဲ့ ေသာ္လည္း ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ၊ ရေသ့ေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္ မ်ားတြင္ ကုလား မ်ား က အေရး သာ ခဲ့သည္။ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ၊ ရေသ့ ေတာင္ မွ ရခုိင္၊ ဒုိင္းနက္၊ သက္ စေသာ တုိင္းရင္း သားမ်ား သည္ ေက်းရြာ မ်ားကုိ စြန္႔ပစ္ ၍ ရခုိင္ ေဒသ ေတာင္ပုိင္း သုိ႔ ထြက္ေျပး လာၾက ရသည္။
ဗိုလ္ရန္ေအာင္၏ ဘီအုိင္ေအ တပ္
ဗုိလ္ရန္ေအာင္ ၏ ဘီအုိင္ေအ တပ္သည္ ေတာင္ကုတ္ လမ္း အတုိင္း ရခုိင္ ေဒသ ေျမာက္ပုိင္း သုိ႔ ဝင္ေရာက္ လာရာ ရခုိင္ လူငယ္ မ်ားစြာ သည္ ဘီအုိင္ေအ တပ္သား မ်ား ျဖစ္လာ ၾကသည္။ ကုိျမ၊ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ သံမဏိ တပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ သာထြန္းဦး၊ ကုိဘစံ စေသာ ရခုိင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားသည္ ဘီအုိင္ေအ ႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ၿပီး ၿမိဳ႕ျပ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တြင္ တာဝန္ ယူၾက သည္။ ဘီအုိင္ေအ တပ္သုိ႔ ဝင္ေရာက္ ၾကေသာ တပ္သား သစ္မ်ား မွာ ၂ဝဝ ခန္႔ ပင္ ရွိသည္။ ရခုိင္ တုိင္းရင္း သား အစည္း အ႐ုံး ဥကၠ႒ ဦး သာဇံလွ၊ ဒုတိယ ဥကၠ႒ ဦးေအာင္ထြန္းဦး တုိ႔သည္ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕ကုိ သိမ္းပုိက္ ရန္ ဘီအုိင္ေအ ႏွင့္ အတူ လုိက္ပါ ၾကသည္။ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ ၏ ဘီအုိင္ေအ တပ္ သည္ ဂ်ပန္ မ်ား ထက္ ႏွစ္ရက္ ေစာ ၍ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၇ ရက္ တြင္ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕ကုိ သိမ္းပုိက္ လုိက္ၾက သည္။ စစ္ေတြ ၿမိဳ႕ကုိ သိမ္းၿပီး ေနာက္ တြင္ ဘီအုိင္ေအ တပ္သား အင္အား မွာ ပုိမုိ ၍ တုိးပြား လာျပန္ သည္။
ရခုိင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ား သိုဝွက္ ထားသည့္ လက္နက္ မ်ားမွာလည္း အဂၤလိပ္ တပ္မ်ား ကုိ တုိက္ခုိက္ ေရးထက္ ကုလား မ်ားကုိ တုိက္ခုိက္ ရန္သာ ျဖစ္လာ ခဲ့ သည္။ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕တြင္ လည္း ကုလား မ်ားက တုိက္ခုိက္ ေနသျဖင့္ ကရင္ လက္နက္ကုိင္ တပ္စု တစ္စု (ယခင္ ဘားမင္း ေဗာ္လံတီယာ မွ က်န္ရစ္) ႏွင့္ ၿမိဳ႕ခံ လက္နက္ ကုိင္မ်ား က ခုခံ ေနရာ အေရး နိမ့္ လာခဲ့ သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စစ္ေတြ တြင္ ရွိေနေသာ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ ထံ သုိ႔ စစ္ကူ ေပးပါရန္ ေတာင္းခံ ခဲ့ရသည္။ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ က ရခုိင္ တုိင္းလုံး ဆုိင္ရာ တုိင္းရင္းသား အစည္း အ႐ုံး ေခါင္းေဆာင္ ဦးသာ ဇံလွ၊ ဦးပညာ သီဟ၊ မြတ္စလင္ အမ်ဳိးသား ဦးဘုိးခုိင္၊ ဦးယာဆင္ * ( * ။ ဦးယာဆင္၊ အထက္တန္း ေရွ႕ေန ။) တုိ႔ ပါဝင္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႕ကုိ ဘူးသီးေတာင္ သုိ႔ ေစလႊတ္ လုိက္ သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႕ သည္ ကရစ္ရွ္နား သေဘၤာ (ဘီအုိင္ေအ ေခတ္ တြင္ ရန္ႀကီးေအာင္ ဟု အမည္ ေျပာင္း ထားသည္) ျဖင့္ သုံးေရာင္ျခယ္ အလံ လႊင့္ထူ ၿပီး ရေသ့ ေတာင္ မွ တစ္ဆင့္ ဘူးသီးေတာင္ သုိ႔ ထြက္ခြာ သြား သည္။
ဗုိလ္ရန္ေအာင္ သည္ ဗုိလ္ရန္ေနာင္ ႏွင့္ ဗိုလ္ မ်ဳိးၫြန္႔ တုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ ေသာ တပ္စု ကုိလည္း ေမာင္ေတာ သုိ႔ ေစလႊတ္ လုိက္သည္။ ဘီအုိင္ေအ ေခါင္းေဆာင္ မ်ား ေမာင္ေတာ တြင္ တရားပြဲ က်င္းပ ေန ၾကစဥ္ ကုလားမ်ား က အလစ္ ဝင္ေရာက္ တုိက္ခုိက္ၾက ရာ ဗိုလ္ရန္ေနာင္ ႏွင့္ ဗုိလ္မ်ဳိးၫြန္႔ အပါ အဝင္ တပ္စု တစ္စု လုံး က်ဆုံး သြားရ သည္။ ** ( ** ။ ရခုိင္ ျပည္နယ္ ျပည္သူ႕ ေကာင္စီ၊ ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္ သမုိင္း (ဒုတိယ တြဲ) ႏုိင္ငံေရး က႑။) ဘူးသီးေတာင္ ႏွင့္ ေမာင္ေတာ တြင္ အဓိက ႐ုဏ္း မွာ ပုိမို ျပင္းထန္ လာၿပီး ရခုိင္ အမ်ဳိးသား မ်ားမွာ ရာႏွင့္ ခ်ီ၍ ေသဆုံး ၾက ရသည္။ ဘူးသီးေတာင္ တြင္ ရခုိင္ လူမ်ဳိး မ်ား ပိတ္ဆုိ႔ ခံေန ရရာ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရး အဖြဲ႕မွာ လည္း မည္ကဲ့ သုိ႔မွ် မတတ္ ႏုိင္ခဲ့ေခ်။
ဦးပညာ သီဟ က ဘူးသီးေတာင္ ရွိ ရခုိင္မ်ား အား ကုလား အႏၲရာယ္ မွ ကယ္တင္ ႏုိင္ရန္၊ လက္နက္ ျဖည့္ တင္း ေပးပုိ႔ရန္ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ ထံ အကူ အညီ ေတာင္း သည္။ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ က အဂၤလိပ္ စစ္တပ္ မွ က်န္ရစ္ သည့္ လက္နက္ ခဲယမ္းမ်ား ကုိ ဘူးသီးေတာင္ သုိ႔ ပုိ႔ရန္ ကုိ ညိဳထြန္း အား တာဝန္ ေပးသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဂ်ပန္ စစ္တပ္ က သတင္း ရသြား သျဖင့္ လက္နက္ ခဲယမ္းမ်ား ကုိ သိမ္းဆည္း သြားေတာ့ သည္။ *** ( *** ။ ဗုံေပါက္ သာေက်ာ္ ၏ ေတာ္လွန္ေရး ခရီးဝယ္ စာမ်က္ႏွာ ၉ဝ။) ဗုိလ္ရန္ေအာင္ က ဂ်ပန္ စစ္ဗိုလ္ မ်ားႏွင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျဖရွင္း သျဖင့္ ကုိညိဳထြန္း အား ဂ်ပန္မ်ား က ဖမ္းဆီး ျခင္း မျပဳ ခဲ့ေပ။
ဗုိလ္ရန္ေအာင္ သည္ ဘူးသီးေတာင္ ကုိ သိမ္းပုိက္ ရန္ ရခုိင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားႏွင့္ တုိင္ပင္ ၍ ကုိယ္စား လွယ္ အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ကုိ ေစလႊတ္ လုိက္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ ၏ ကုိယ္စား လွယ္ အျဖစ္ ေစလႊတ္ ျခင္း ခံရေသာ ဗမာ စစ္ဗုိလ္ တစ္ဦးႏွင့္ ရခုိင္ တပ္ၾကပ္ႀကီး တစ္ဦး ** ( ** ။ ၎ စာမ်က္ႏွာ ၉၁။) ကုိ မြတ္စလင္ ကုလား မ်ားက သတ္ျဖတ္ လုိက္ ၾကသည္။ ေမာင္ေတာ နယ္မွ ရခုိင္ မ်ားမွာ အိႏၵိယ သုိ႔ ထြက္ေျပး သြားႏုိင္ ေသာေၾကာင့္ ကုလား မ်ား လက္မွ လြတ္ေျမာက္ သြားသည္။ ဘူးသီးေတာင္ မွာမူ ကုလား မ်ား ၏ ဝုိင္းရံ တုိက္ခုိက္ျခင္း ကုိ ခံၿမဲ ခံေန ရသည္။
ဗုိလ္ရန္ေအာင္ သည္ ရခုိင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ား အပါ အဝင္ ဘီအုိင္ေအ တပ္ခြဲ ႏွစ္ခြဲ ျဖင့္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ အတြင္း ဘူးသီးေတာင္ သုိ႔ သေဘၤာ ျဖင့္ ခ်ီတက္ သြား ၾကသည္။ ဘူးသီးေတာင္ အထိ ကုလား မ်ား၏ တုိက္ခုိက္ မႈကုိ မေတြ႕ ရဘဲ ေခ်ာေမာစြာ ေရာက္ရွိ သည္။ ဘီအုိင္ေအ တပ္ က ပုလိပ္မ်ား ထံမွ လက္နက္ သိမ္းၿပီး ရခုိင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕က ဘဏ္တုိက္ မွ ေငြမ်ား ကုိ သိမ္းလုိက္ သည္။ ေငြ အခ်ဳိ႕ကုိ စစ္ေျပး ဒုကၡသည္ ဒုိင္းနက္ မ်ား အား ေဝေပး လုိက္သည္။ ကုလား မ်ား သည္ ဘူးသီး ေတာင္ ရွိ ဘီအုိင္ေအ တပ္အား သုံးႀကိမ္ မွ် လာေရာက္ တုိက္ခုိက္ ရာ အက် အဆုံး မ်ားစြာ ျဖင့္ ဆုတ္ခြာ သြားၾက ရသည္။ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ ႏွင့္ ရခုိင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ား၊ မြတ္စလင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားသည္ အဓိက႐ုဏ္း ေျပၿငိမ္း ေရး အတြက္ ႀကိဳးစား ၾကေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ ေပ။
ကုလား မ်ားက အဂၤလိပ္ ဒီဝီဇံ တပ္မ်ား ခ်ီတက္ လာေန ေၾကာင္း ဝါဒ ျဖန္႔ရာ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ သည္ ဘီအုိင္ေအ တပ္ကုိ ဆုတ္ခြာ ရန္ ျပင္ေတာ့ သည္။ ရခုိင္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားက ဘီအုိင္ေအ တပ္ကုိ ေမာင္ေတာ မွ ဆုတ္ခြာျခင္း မျပဳရန္ ဝုိင္းဝန္း တားျမစ္ ၾကသည္။ ထုိအခ်ိန္ တြင္ ဂ်ပန္မ်ား က ဘီအုိင္ေအ ကုိ ဖ်က္သိမ္း ရန္ စီစဥ္ ေနေသာေၾကာင့္ ဘီအုိင္ေအ တပ္ အားလုံး ရန္ကုန္ သုိ႔ စု႐ုံး ၾကရန္ အမိန္႔ ထုတ္ထား ခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၂၆ ရက္တြင္ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ ႏွင့္ ဘီအုိင္ေအ တပ္သည္ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕ကုိ စြန္႔လႊတ္ ၿပီး မီးသေဘၤာ ျဖင့္ စတင္ ဆုတ္ခြာ သည္။ ၿမိဳ႕ေပၚ မွ စစ္ေျပး ဒုကၡ သည္မ်ား လည္း ဘီအိုင္ေအ တပ္ျဖင့္ အတူ လုိက္ ႏုိင္ရန္ ႀကိဳးစားၾကသည္။
ဘီအုိင္ေအ တပ္ ဆုတ္ခြာ ခ်ိန္ တြင္ ၿမိဳ႕သူ ၿမိဳ႕သား မ်ား သည္ ကုလား တုိ႔ အႏၲရာယ္မွ လြတ္ေျမာက္ ရန္ အတြက္ စက္ပ်က္ သျဖင့္ အသုံး မျပဳ သည္မွာ ၾကာၿပီ ျဖစ္ေသာ မီးသေဘၤာ တစ္စင္းျဖင့္ ထြက္ေျပး ရန္ ၾကံစည္ ၾကသည္။ အဆုိပါ သေဘၤာ သည္ ဘူးသီးေတာင္ ဆိပ္ကမ္း မွ ကုိက္ ၂ဝ ခန္႔ အကြာ တြင္ ႐ုတ္တရက္ နစ္ျမဳပ္ ရာ လူေပါင္း ၄ဝဝ ေက်ာ္ ေသဆုံး သြားရ သည္။ လူ ၅ဝ မွ် လြတ္ေျမာက္ အသက္ရွင္ ရာ တြင္ ဦးပညာ သီဟ လည္း အပါ အဝင္ ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ သည္ ကရစ္ရွ္နား သေဘၤာ ျဖင့္ မင္းျပား၊ ေပါက္ေတာ၊ ပုဏၰားကြၽန္း၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ေက်ာက္ေတာ္ ၿမိဳ႕မ်ားသုိ႔ လွည့္လည္ ၍ လြတ္လပ္ ေရး အတြက္ လွည့္လည္ စည္း႐ုံး ခဲ့သည္။ ဗုိလ္ရန္ႀကီးေအာင္ ကုိ ပလက္ဝ သုိ႔၊ ဗုိလ္သူရ၊ ရဲေဘာ္ သာထြန္းေအာင္၊ ဗိုလ္ အာဠာဝက၊ ဗုိလ္ရဲလွ တုိ႔ကုိ ၿမိဳ႕ေဟာင္း သုိ႔ အသီးသီး ေစလႊတ္ ခဲ့သည္။ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ သည္ စစ္ေတြ ခ႐ုိင္ တြင္ အဓိက လႈပ္ရွား ခဲ့ၿပီး ဗုိလ္မင္းေခါင္ (ေရႊတူ) သည္ သံတြဲ ခ႐ုိင္ သုိ႔ ေရာက္ရွိ ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ ၏ ဘီအုိင္ေအ တပ္သည္ ဂြ - ေဘာမိ လမ္း အတုိင္း ရန္ကုန္ သုိ႔ ျပန္လည္ ထြက္ခြာ သြားရ သည္။ ကုလား - ရခုိင္ အဓိက႐ုဏ္း မွာမူ ရခုိင္ ေဒသ ေတာင္ပုိင္း သုိ႔ အစု လုိက္ အျပံဳလုိက္ ဆုတ္ခြာ ထြက္ေျပး ရျခင္းျဖင့္ အနည္း ငယ္ ေျပၿငိမ္း သြားသည္။ ရခုိင္ ေဒသ ေျမာက္ ပုိင္း တြင္ ကုလား မ်ားႀကီး စုိးလာ ၿပီး ႐ုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး ဟူ၍ ေခၚတြင္ လာၾက သည္။ ႐ုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး မ်ားသည္ မူဂ်ာဟစ္ ေသာင္းက်န္းမႈ ၏ အစ ပင္ ျဖစ္ ေလသည္။
ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါမည္ ...
No comments:
Post a Comment